Header Ads

MI NAM KIBANGLO NUPATE BUAINA



MINAM KIBANG LO NUPA TE BUAINA

Zi neih leh pasal neih tawh kisai in "It's my life" ci in kikhen hun hilo, kigawm hun zong hilo" cih bulphuh in a gen mi tampi om hi. Minam dang tawh kiteng te zi nei leh pasal nei te in bang tuak a, bang haksatna nei uh hiam cih Laisiangtho sung thu en kawm ding hihang.

 Abraham in a monu Isaac zing ding tuipi gal a khualui Haran khua a a beh te Rebecca la vingveng hi. Isaac tapa Jacob zi 4 te zong Haran khua a a behte mah a hihi. Haran khua a a beh te pen a biakna uh kibang lo a, a ngei na uh kibang hi.

Minam dang te tawh kitenna hangin haksatna om thei te;

1. Minam dang a tenpih manin Abraham te nupa buai;

Abraham zi Sarah in ta a neih theih pak loh ciangin amau nupa thukim in a Sila Egypt mi Hagar tenpih a, Ishmael piang hi. Hagar in a boss te nupa vaihawmna tello pi in a boss Sarah sim mawh in hehsak mahmah a, Hagar leh a tapa Ishmael te khitui naptui tawh kihawlkhia hi.

2. A mote hangin Rebecaa a lungsim na

Rebekah in Isaac kiangah, “Esau’ zi Hit numeite’ hangin ka lung gimin ka cimtak hi. Jakob in hih gam numeite khat ahi Hit numeite khat tenpih leh kei adingin bang nuntak tham nawn ding ahi hiam?” a ci hi. Piancil 27:48

3. Dinah in Canaan mite a ngaih manin Jacob innkuan buai;

Jacob in tanu khat bek nei a, a min Dinah ahihi. Dinah in Canaan te khat tawh kingai in kiteng nailo pi in lumkhawm uhhi. Tua hangin Jacob tapa te in Dinah a ngaite pasal khempeuh that khin hi. Piancil 34:1-35

4. Moses in a zi hangin buaina nei;

Moses in Kush mi numei khat a zi diñgin tenpih na hangin a u te nih Miriam leh Aaron te tawh kitel khialin uh a, Moses nak gensiat lua ahihmanin a u Miriam in phak lawh hi. Tua ciangin a u Aaron in ka mawh uh ci in thum kik ahihmanin ni 7 khit ciangin Miriam dam kik hi. Gamlak vakna 12:1-3

5. David in mizi Hit mi Bathsheba a tenpih manin a buaina;

David in Hit mi Uriah zi luppih in a lawmpa Uriah that in a zi suhsak hi. Hih thu hangin tanu khat bek a neih Tamar leh Ammon kingai in kikhen kik uh a, tua hangin Absalom in Ammon that hi. Tua tawh khawl lo in Absalom in a pa David kumpi tuh in innsung ah kido tualgal piang hi. Samuel nihna sung ah a kim in om hi.

6. Solomon in minam dang a zite hangin milim bia in Pasian heh mahmah a, thukhenna thuak pah hi.

Solomon a teek ciangin a zite in pasian dangte’ lamah ama lungsim heikhia uh a, ama pa David’ lungsim bangin ama lungsim Topa’ tungah thuman bup taktak zo lo hi. Bang hang hiam cih leh Sidon mite’ nusian Ashtoreth, le Ammon mite a’ ahi a kihhuai Milkom, Solomon in bia hi. Tua ahih ciangin Topa’ muhna-ah Solomon a sia gamta a, a pa David bangin  Topa zuibup lo hi.  Tua ciangin Solomon in Jerusalem nisuahna lam mualtungah Moab mite a’ ahi a kihhuai Khemosh le Ammon mite a’ ahi a kihhuai Molek adingin mualtung a biakna khat a lam hi. Tua mah bangin amah in paknamtui halin a pasian-te uh tungah biakna a pia a gamdang zite khempeuh adingin hihsak hi. 1 Kumpite 11:4:8

7. Ahab in zong minam dang Jezebel a tenpih leh Israel leh Judah gam in buai lawh mahmah;
Israel kumpi Ahab in Sidon kumpipa Ethbaal tanu Jezebel tenpih hi. Jezebel in Baal milim Biakinnpi Samaria city ah lamin kamsang 450 nei in Pasian kamsang tampi that a, Elijah bek that kha lo hi. A tanu Athaliah in Judah kumpipa Jehoram tawh kiteng in a pasal a sih ciang a tapa Ahaziah in kumpi sem in a tapa zong si hi. Tua ciang Athaliah in Judah kumpi innkuan sung a kumpi sem thei ding teng that in amah kum 7 kumpi sem hi. Tua ahihmanin Jezebel leh a tanu a tenpih kha te in buaina nakpi in tuak uhhi.

7. Jeremiah in minam dangte tawh kiteng un cih gen hi.
Jerusalem panin Babylon-ah a hong kipuakkhia saltang mi khempeuhte’ tungah Vanglian Topa, Pasian in hih bangin hong ci hi: Inn lam unla, a sungah teng un. Huan bawl unla, a sungah na cinte uh ne un. Zi pi unla tanu tapa nei un. Na tapate ading mo la unla, na tanute uh mo kha un; tua hileh amau in zong tanu tapa hong nei ding uh hi. Kiam kei unla, pungzaw un. Note salin kong koihna khuapi’ phattuamna ding bawl unla, tua khuapi adingin Topa’ tungah thu ngetsak un. Bang hang hiam cih leh tua khuapi in phattuamna ngah leh no zong phattuamna a ngah mah na hi uh hi. Jeremiah 29:4-7

Kamsang Jeremiah in hih thu pen Babyy gam a om Saltang te a ding bek in BC 609 kumin a gen hi a, tua hun in Daniel te zong Babylon ah kipuak nailo in Jeremiah gen zawh kum 4 ciangin Daniel te Babylon tung uh a, Daniel te pen sal diñgin a kipai pih masa te pawl ahihi.  Judah kumpi Zedekiah te a kipan Judah mipi BC. 586 kumin Babylon ah kipuak uhhi. Daniel te lawmta teng pen Babylon ah kumpi nasem zalian pi hi uh a, Babylon gam ah teng suakin si uhhi. Babylon ah Judah te kum 100 val a om khit uh ciangin Persia Kumpite in Babylon kumpi te zo uh a, Judah te Persia sila hisuak uhhi. Persia kumpi Ahasueras zi diñgin Esther kila hi.

Tua zawh kum 153 (BC 456 kum) ciangin governor Nehemiah leh Siampi Ezra makaih in Babylon pan Jerusalem ah ciah kik uh a, minam dang tawh a kiteng te nupa kikhen na lianpi piangin tua pen hunkhat sung a nupa kikhen a tampen hipah hi. Ezra 10 sung ah kimu hi. 

 Sawltak Paul in nupa thu a genna (1 Korin 7:12-16);

Mi khatpeuh in thu um lo mi khat zi-in a neih leh, pasal mahin neih ding a zi a lungkim ahih nakleh ma kei tahen. Numei khat in thu um lo mi khat pasal-in a neih leh, zi mahin neih ding a pasal a lungkim ahih nakleh ma tuan kei tahen.

 Bang hang hiam cih leh thu um lo pasal pen a zi’ hangin thu um mi suakthei ding a, thu um lo zi pen a pasal’ hangin thu um mi suakthei ding hi. Tua bang hileh a tate uh thu um mi suakthei ding uh hi. Ahi zongin tua bang hi kei le-uh a tate uh thu um mi suakthei lo ding uh hi.

 Ahi zongin thu um lo zi in ahi a, thu um lo pasal in ahi zongin kikhen ding a ut leh kikhen ta uh hen. Tua bang thute-ah thu um zi ahi a, thu um pasal ahi zongin a awk nading thu om lo hi. Pasian in nuamtakin a nungta dingin a hong sap ahi hi.

 Thu um zi in, “Ka pasal honkhiazo kei ning,” bangci-in cithei ding a, thu um pasal in, “Ka zi honkhiazo kei ning,” bangci-in cithei zenzen ding ahi hiam?

Bangbang hileh Pasian in 'hoihlo hi' a cih khit nak leh hoih hetlo takpi hi. Khanglui te in zong "Hoih lo hi." a cih khat pen hoihlo takpi hi.

@ NK Nang

No comments